Primeiras lecturas, primeiros mestres.

             Os amigos da UNED, capitaneados nesta ocasión por José Antonio Ponte Far (profesor de instituto), invítanme a falar en Ferrol de vellos mestres. Mestres con distintos rexistros e influencias diversas, dos que este ano se cumpre o centenario do seu nacemento: Torrente Ballester e Carballo Calero, ferroláns os dous. O terceiro é Luis Seoane, ao que haberá que volver noutra oportunidade. Os tres naceron no ano do cometa, tal que gustaba de lembrar don Ricardo cando falaba da súa xeración. Referíase ao cometa Halley, que disque cada 75 anos pasa por onda nós anunciando toda clase de prodixios, catástrofes e milagres.

            Falamos dos mestres ferroláns e acabamos falando do bacharelato. Dicía Rilke que a patria do home é a súa infancia, que na infancia é onde se asentan os principios das cousas, a visión do mundo que nos ha de acompañar durante toda a vida (mitos, soños, valores, imaxinación, referencias, memoria). Max Aub afinou un pouco máis. «Un é de onde fixo o bacharelato», explicou nunha ocasión. O bacharelato ou ese periodo de tempo de formación que vai dende o final da infancia á primeira mocidade e que é onde o ser humano afronta os primeiros interrogantes, as primeiras angustias, as primeiras experiencias de confusión ou caos existencial (o sexo, o sentimento amoroso, a perda dalgún ser querido, a soidade, os primeiros fracasos, as primeiras traicións, a incerteza diante do futuro). De súpeto, os pais deixan de ser a solución que non se discute, a autoridade que nos protexe; vémonos obrigados a aceptar que nin sempre teñen razón nin sempre saben exactamente o que han facer, tan confusos coma o resto dos mortais, e algo aínda máis importante: que a vida que nos toca vivir irremediablemente habemos de vivila nós, sen paracaídas, sen o proteccionismo de outros. Nesa idade de encrucillada, que as máis das veces identificamos coa adolescencia, aparece case sempre a literatura, os primeiros libros.

               Aparecen moitas máis cousas, por suposto. Pero tamén os libros. Non as lecturas de obrigado cumprimento, consumo regrado e exame de fin de trimestre que o sistema vén instalando dun tempo para acó, non. Falo da literatura, dos libros. E naturalmente, dos mestres, esa voz que anuncia e pon nas mans do lector ou da lectora a páxina axeitada no momento axeitado.

             Porque cada lector ten un libro agardando por el, escrito para el, case diría que editado e fabricado para el: para axudalo a descubrir a vida. Se cadra non as respostas ás grandes preguntas ás que me refería antes, mais a experiencia compartida (a través da palabra, a curación da palabra), coma quen viaxa por entremedias de espellos polos que outros viaxaron antes, e que nos acompañan no camiño.

            ¿A que vén lembrar a don Ricardo e don Gonzalo? Don Gonzalo, profesor en Pontevedra nos anos da nosa adolescencia, puxo un día nas miñas mans de mozote que empezaba A peste , de Albert Camus, e Follas novas , de Rosalía de Castro. Don Ricardo, anos despois, Merlín e familia , de Álvaro Cunqueiro. Nunca llelo agradecerei abondo. Víctor Freixanes

                                                                                     La Voz de Galicia; domingo 11 de xullo de 2010